Na de aanslagen van 9 september 2001 duurde het drieënhalf jaar voordat de passagiersaantallen in het vliegverkeer weer op het niveau van 2000 lagen. Ook van de coronapandemie zal de luchtvaart zich maar langzaam herstellen. Experts verwachten dat het aantal zakelijke vliegreizen in 2021 15 procent onder de niveaus van 2019 zal liggen. Om het herstel te versnellen experimenteren vliegvelden volop met innovatieve technologie.
De gevolgen van de coronacrisis zijn nog nauwelijks te overzien, maar nu is al zeker dat de luchtvaart wereldwijd een van de zwaarst getroffen sectoren is.
In enkele maanden ging de sector van jarenlange groei in passagiers naar een door luchtvaartkoepel IATA voorspelde omzetdaling van 419 miljard Amerikaanse dollars.
Tegelijk zal de luchtvaartsector ook kritisch moeten kijken naar zijn rol bij de snelle wereldwijde verspreiding van het virus. De inrichting van het vliegveld maakt de branche kwetsbaar voor dit soort pandemische rampen. Van de ontvangsthal en de taxfree-winkels tot en met het boarden werden reizigers tot voor kort gedwongen zich dicht op elkaar te bevinden. Om de overdracht van het virus te beperken moet de passagierslogistiek op de luchthavens rigoureus worden herzien.
Dat wordt een kostbare aangelegenheid in een wereld waarin anderhalve meter afstand waarschijnlijk nog lange tijd de nieuwe norm is, zo constateert ook IATA-voorzitter (en voormalig KLM-Air France CEO) Alexandre de Juniac. Hij sprak onlangs tegenover CNN zijn vrees uit dat ‘de tijd van goedkoop vliegen voorlopig voorbij is’. Ondertussen werken vliegvelden koortsachtig aan nieuwe oplossingen die de financiële, logistieke en maatschappelijke gevolgen van de pandemie moeten beperken.
Contactloze check-in terminals
Die oplossingen beginnen uiteraard direct bij het inchecken. Mogelijk vindt dat straks niet langer plaats op het vliegveld. Verschillende vliegmaatschappijen ontwikkelen plannen voor contactloze check-in terminals nabij grote steden. Reizigers die daar tot twaalf uur van tevoren hun bagage droppen, worden direct met een biometrische scan op onder meer lichaamstemperatuur en hartslag gecheckt.
Deze oplossing wordt mogelijk gekoppeld aan een app die identiteit en testgeschiedenis bijhoudt. Om het reisproces te stroomlijnen, ontwikkelde de IATA zelf eerder al de OneID-app. Dit systeem voorziet elke reiziger van een uniek identiteitsnummer. Daarmee kan hij of zij zich bij aangesloten eGates in elk stadium van de reis contactloos identificeren op basis van een gezichts- of biometrische scan.
De medische testgeschiedenis van de reiziger kan daar eenvoudig aan worden gekoppeld. In het verlengde hiervan is de app uitgerust met een locatiefunctie die kan worden gebruikt om te controleren of risicoreizigers zich daadwerkelijk aan een opgelegde quarantaine houden.
Customerservice-kiosken
In samenwerking met het Australische Elenium test Etihad op het vliegveld van Abu Dhabi een aantal ‘customerservice-kiosken’ waar de reiziger geheel contactloos zijn koffer afgeeft. Met behulp van beeldherkenning koppelt het systeem de reiziger aan zijn bagage. Het systeem biedt de reiziger een stemgestuurde mogelijkheid om gepersonaliseerde belastingvrije aanbiedingen te kopen en meet tegelijk diens temperatuur en hartslag.
Als daar aanleiding toe is leiden de mobiele kiosken, die overal op het vliegveld kunnen worden geplaatst, de passagier direct door voor een meer uitgebreide lichamelijke controle. Eenmaal gecontroleerd kan de passagier zonder boardingpass of verdere menselijke controle doorlopen naar de gate. Om dat mogelijk te maken werkt het systeem onder meer met gezichtsherkenning.
Slimme helmen en desinfectiespray
Ook de Smart Screening Helmets die worden gedragen door controleurs op het vliegveld van Qatar zijn uitgerust met gezichtsherkenning en biometrische scanapparatuur. De met augmented reality-opties uitgeruste vizieren tonen het personeel direct passagiers die mogelijk een risico vormen, met daarbij ook informatie over de herkomst en het reisdoel van de passagier.
Het vliegveld van Hongkong werkt eveneens aan een automatische oplossing om passagiers biometrisch te scannen. Reizigers die de Cleantech-ruimte binnenstappen worden meteen ook behandeld met een desinfecterende spray. Net als bijvoorbeeld trolleys en informatiedesks werkt het vliegveld deze ruimte af met een bacterie- en viruswerende coating. Zowel Qatar als Hong Kong werken daarnaast met zelfstandig rondrijdende robots die oppervlaktes behandelen met UV-C licht.
Virtuele rij
Cruciale uitdaging voor alle vliegvelden is het managen van de trechters waar reizigers onvermijdelijk samenklonteren. Een van de potentiële oplossingen is de virtuele rij. Daarbij krijgen groepjes reizigers vaste tijdvakken toebedeeld waarbinnen ze bijvoorbeeld kunnen inchecken, of krijgen ze via een app een uitnodiging om direct te boarden.
Zo werken sommige systemen met sensoren die nauwkeurig de locatie van de mobiele telefoon van reizigers kunnen bepalen. Deze ‘passenger density management’-systemen brengen alle ontvangen locatiedata samen om daar ‘heat maps’ mee te produceren die op elk gegeven moment precies tonen waar zich concentraties reizigers bevinden. Een aantal van ’s werelds grootste vliegvelden, waaronder Heathrow en Narita, gebruikt hiervoor sinds kort een lasersysteem.
Met deze op overzichtelijke dashboards weergegeven data kunnen luchthavenautoriteiten snel reageren op eventuele risico’s, bijvoorbeeld door een waarschuwing via sms of whatsapp te versturen, alternatieve gates te selecteren of ingangen tijdelijk af te sluiten. Deze functie kan ook worden overgenomen door kunstmatig intelligente systemen, die bijvoorbeeld ook de activiteiten van schoonmaakrobots en andere preventieve maatregelen kunnen aansturen. Met behulp van machine learning kunnen deze systemen het ontstaan van risico’s bovendien ook steeds beter gaan voorspellen.
Communicatie is ‘key’
Vliegvelden experimenteerden al met veel van deze technologische mogelijkheden. De coronacrisis heeft deze experimenten echter in een stroomversnelling gebracht. Los van alle afzonderlijke doelen dienen deze nieuwe initiatieven ook om het vertrouwen van passagiers te stimuleren. Volgens luchtvaartdata-analist Fethr was eind mei een derde van alle vliegreis-gerelateerde conversatie op sociale media ‘zeer negatief geladen’.
(Potentiële) passagiers uiten met name hun zorg en frustratie over een gebrek aan informatie over voorzorgsmaatregelen die vliegvelden en luchtvaartmaatschappijen nemen om reizen met het vliegtuig veilig te maken, en een gebrek aan tips over dingen die zij zelf kunnen doen om risico’s te beperken. Naast forse investeringen in contactloze incheck, desinfectie en passagierslogistiek zal de reissector dus ook flink moeten gaan investeren in PR om zijn klanten gerust te stellen. (Foto Shutterstock)
Stef Driessen is Sector Banker Leisure bij ABN AMRO Bank. Hij schrijft op onregelmatige basis columns, achtergrondverhalen en analyses voor TravMagazine over ontwikkelingen in de reiswereld.
