In dezelfde uitzending van Eva Jinek waarin de toekomst van KLM-topman Pieter Elbers werd besproken, kwam op 18 februari ook het vliegen in het algemeen ter sprake. Die zelfde ochtend had minister Van Nieuwenhuizen in de Volkskrant gezegd dat Schiphol beperkt nog mag groeien.
Tafelgast Jort Kelder bekende last te hebben van vliegschaamte en voorstander te zijn van een forse vliegtaks. De Vlaamse schrijver Herman Brusselmans, die net zijn 78-ste boek heeft gepubliceerd en daarom ook aan tafel zat, kreeg eveneens de vraag voorgelegd of hij last heeft van vliegschaamte.
‘Ik vlieg niet’, zei de schrijver.
‘Uit principe?’, wilde Jinek weten.
‘Nee, uit vliegangst’, was het antwoord.
Met Brusselmans kun je altijd lachen. Hoe dan ook, vliegschaamte is niet alleen hard op weg het woord van 2019 te woorden, het is ook een term die te pas en te onpas wordt gebruikt. Om maar niet te zeggen, er met de haren bij wordt gesleept.
Recent werd op Radio 1 een Nederlandse zangeres geïnterviewd die het ook in het buitenland goed doet als aanstormend talent en daarom veel onderweg is. ‘Is dat niet vervuilend, al dat vliegen?’, vroeg de presentator, die kennelijk door zijn vragen heen was.
Floortje
In De Wereld Draait Door vertelde Floortje Dessing donderdag aan Matthijs van Nieuwkerk over haar tv-serie met reizen naar het einde van de wereld en haar ontmoeting met de Britse Sarah op het eiland South Georgia in het Zuidpoolgebied, een van de meest afgelegen plekken ter wereld. Ze gaf een boeiende uitleg over ‘the making of…’ van haar serie, die elke rechtgeaarde wereldreiziger vanaf zijn bank deed watertanden.
Floortje had er twee weken over gedaan om het eiland te bereiken, werd afgezet door een groot expeditieschip en had op het eiland slechts zes uur de tijd, daarna zou het schip haar op de terugweg weer oppikken. Een spannend verhaal dat bovendien mooie tv met veel mooie beelden had opgeleverd.
En toen kwam DE vraag van Matthijs, waarschijnlijk een ingeving van de stagiair op de redactie. Of Floortje niet vond dat haar aandacht voor de natuur op gespannen voet stond met dat vervuilende vliegen. Floortje leek overvallen door de vraag. Ze wist dat er tegenwoordig een woord voor was, iets met vlieg… O ja, vliegschaamte, zei ze geholpen door de presentator.
Zo kreeg een boeiend gesprek over een spannende reis opeens een moralistische wending. Weg was het dat-wil-ik-ook-wereldreis-gevoel.
Open blik
Floortje herpakte zich en antwoordde dat ze het daar de laatste tijd best moeilijk mee heeft. De redactie van haar programma compenseert vliegen, onder het motto dat afkopen van je schuldgevoel beter is dan niets doen. ‘Ik wil dat we naar de wereld blijven kijken, en verhalen vertellen wat er gebeurt, dat we onze blik open houden voor de wereld. Zolang ik verhalen blijf maken die mensen aan het denken zetten, kan ik het voor mezelf verantwoorden’, zei de programmamaakster.
Ik had het niet beter kunnen verwoorden. Ze was natuurlijk te beleefd om te zeggen: bemoei je met je eigen zaken…
Natuurlijk is niemand tegen het milieu, maar er vindt momenteel een overkill plaats als het gaat om het gebruik van het woord ‘vliegschaamte’. Een gezin met twee kinderen dat het hele jaar hard spaart voor de jaarlijkse twee weken vliegvakantie naar Spanje zou zich daar volgens de nieuwe normen van een kleine groep kapot voor moeten schamen.
Het is goed en zelfs noodzakelijk om over de toekomst en het milieu na te denken, maar het moet niet op drammen gaan lijken. Daarmee bereik je niets. Sterker, je bereikt het tegenovergestelde van wat je wilt. Zodra mensen het als gezeur gaan ervaren, is het draagvlak bij voorbaat al verdwenen en gaan mensen zich afwenden. Dan mist de boodschap elk doel. De overgang naar milieuvriendelijk vliegvervoer is al volop bezig en staat niet stil, met schonere en stillere vliegtuigen. Treinvervoer voor kortere afstanden komt in beeld. Dergelijke maatregelen hebben alleen tijd nodig. Laten we ervoor zorgen dat we elkaar mooie reisverhalen kunnen blijven vertellen.
(Foto: South Georgia Island, Shutterstock).
“Vliegschaamte” is een knap stukje framing. Zullen we als reisprofessionals afspreken dat wij daar niet in mee gaan? Bewust reizen, bewust kiezen: natuurlijk en daar kunnen heel veel collega’s uitstekend in adviseren.