Prijsvrij/D-reizen voegt zich bij ANVR en TUI in geding om reclameverbod

Prijsvrij/D-reizen heeft zich gevoegd in het kort geding dat ANVR en TUI hebben aangespannen tegen de gemeente Den Haag wegens het lokale verbod op reclame voor vliegvakanties.

Dat bleek vrijdagmiddag in de rechtbank in Den Haag, waar de zaak diende die ANVR en TUI hadden aangespannen. Met ‘voegen’ sluit een partij zich aan bij een lopende rechtszaak, zonder vanaf het begin bij de zaak betrokken te zijn. Met de stap van Prijsvrij/D-reizen ontstaat een bredere vertegenwoordiging van de reissector in de strijd tegen het omstreden reclameverbod van de gemeente Den Haag.

Het kort geding kon op veel belangstelling rekenen, met circa tien advocaten van de betrokken partijen. Aangezien niet alle belangstellenden in de zaal pasten, werd zelfs een videolijn opgezet met de zaal ernaast.

Voorzieningenrechter Hoekstra-van Vliet maakte meteen bij aanvang van het kort geding duidelijk dat het niet de bedoeling was een hele milieudiscussie te voeren. ‘Het gaat hier vandaag om de vraag of het reclameverbod dat de gemeente Den Haag heeft ingesteld juridisch houdbaar is. Het is dus een juridische discussie over de vraag of de gemeente gerechtigd is een dergelijk verbod in te stellen. En of zo’n verbod in strijd is met hogere regelgeving.’

Hoe zit het ook alweer?
De gemeenteraad van Den Haag heeft op 12 september vorig jaar een initiatiefvoorstel aangenomen voor een verbod op fossiele reclame in de openbare ruimte van Den Haag. Het idee kwam uit de koker van de Haagse wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren).
Het voorstel werd ingediend onder de motto: ‘Stunt niet met het klimaat’. Met de maatregel wil de Partij voor de Dieren de verkoop van fossiele producten ontmoedigen en de bewustwording rond de klimaatcrisis vergroten.

Het verbod geldt voor fossiele reclames, zoals vliegvakanties, maar bijvoorbeeld ook voor (hybride) auto’s die fossiele energie gebruiken en voor reclame voor grijze stroom- en gascontracten. Om dit verbod mogelijk te maken, werd de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van Den Haag aangepast. Het verbod werd per 1 januari van kracht, maar er wordt pas per 1 mei gehandhaafd.

Advocaat mr. Tersteeg trapte namens ANVR af. Zij stelde dat de procespartijen hetzelfde doel nastreven, maar dat de manier waarop verschilt.
‘De zorgen van de gemeente Den Haag over de gevolgen van de wereldwijde klimaatverandering staan in deze procedure niet ter discussie. Ook ANVR en TUI hebben deze zorgen en proberen naar vermogen bij te dragen aan de terugdringing van de gevolgen van klimaatverandering als gevolg van reizen’, aldus Tersteeg, die vervolgde:

‘In deze procedure staat uitsluitend het middel ter discussie waarmee de gemeente Den Haag haar bijdrage wenst te leveren aan de terugdringing van de wereldwijde klimaatverandering. Dit middel, bestaande uit het reclameverbod, is naar de mening van ANVR en TUI om meerdere redenen onrechtmatig.’

Positieve invloed
De vergelijking met het reclameverbod voor tabak gaat volgens haar helemaal mank ‘Bij het al dan niet gebruiken van sigaretten is er een directe gezondheidsrelatie tussen het product en het individu. Die directe relatie is er niet bij het boeken van een vakantie. Reizen heeft juist een positieve invloed op de mens. Dat wordt ook bevestigd door de wetenschap. Reizen maakt mensen gelukkig en zorgt voor afname van stress en overbelasting. Reizen kweekt ook meer begrip voor de medemens en brengt bovendien economisch welvaart.’

Volgens Tersteeg kent reizen ook een negatieve impact en lopen ANVR en TUI daar niet voor weg. Zij verwees naar de ambitieuze duurzaamheidsagenda met een beoogde emissiereductie die parallel loot aan het klimaatakkoord van Parijs (nul uitstoot in 2025, red.). ‘De reisbranche neemt volop initiatieven en zit in een transitiefase op weg naar duurzamer leven.’

(Tekst gaat verder onder de foto)

Net als de lokale politicus Richard de Mos (Hart voor Den Haag) wees Tersteeg fijntjes op het dubbele beleid van de gemeente. ‘De stad Den Haag is internationaal van aard en herbergt circa 500 internationale organisaties. Dit heeft veel vliegverkeer van en naar Den Haag tot gevolg. Den Haag draagt haar internationaal karakter graag uit en bevordert internationaal bezoek aan de stad, door nota bene haar naam te verbinden aan het naburig vliegveld Rotterdam The Hague Airport, waarmee zij cynisch genoeg het vliegverkeer van en naar haar stad promoot.’

ANVR en TUI kunnen zich vinden in initiatieven waarmee Den Haag, samen met andere instellingen en bedrijven, naar innovaties voor duurzaamheid kijkt. ‘Dit staat echter in schril contrast met het reclameverbod dat zonder overleg met betrokken sectoren en zonder deugdelijke onderbouwing en zonder gedegen juridische grondslag is doorgevoerd. Ook is niet aangetoond dat bij een verbod minder wordt gevlogen.’

Effect
Tersteeg benadrukte de vrijheid van meningsuiting, zoals die is verwoord in artikel 7 van de grondwet. Het reclameverbod is daar duidelijk mee in strijd. Dat zelfde geldt voor het recht op ondernemerschap.’
‘We bestrijden het bestaan van klimaatverandering niet, maar een dergelijk reclameverbod is niet dienstbaar aan het gemeentelijk belang. Dat doe je wel met het instellen van milieuzones of een verbod op het stoken van houtkachels. Maar het effect van een reclameverbod op de lokale luchtkwaliteit is niet aangetoond.’

Tersteeg kreeg bijval van de advocaat van TUI, mr. Ten Brink. Zij herhaalde dat Den Haag het effect van een reclameverbod op de lokale luchtkwaliteit niet heeft aangetoond. ‘De gemeente heeft de omgevingswet om lokaal beleid te voeren. Een reclameverbod is daarvoor de verkeerde route.’
Zij noemde het reclameverbod ‘disproportioneel’. ‘Deze maatregel is niet geschikt voor milieumaatregelen in de gemeente Den Haag. Je kunt beperking van emissies wereldwijd niet gelijkstellen met een lokaal verbod. Twee klimaatministers, onder wie Rob Jetten (D66, red.), hebben aangegeven dat zelfs een landelijk reclameverbod niet mogelijk is.’
Volgens Ten Brink is buitenreclame een belangrijke pijler van de marketing van de reissector. ‘Een verbod heeft een onevenredige impact op de reissector ten opzichte van andere sectoren die buitenreclame hebben.’

Belangen
De gemeente Den Haag kreeg steun van Reclame Fossielvrij, dat zich als partij bij de gemeente voegde. Volgens de advocaat van de gemeente Den Haag, mr. Van der Heijden, ging het vrijdag om de vraag of Den Haag als eerste gemeente in de wereld een reclameverbod mocht invoeren. Den Haag wil immers in 2030 klimaatneutraal zijn.

‘ANVR en TUI vrezen voor hun commerciële belangen en willen ongestoord reclame blijven maken voor hun vakanties. Zij zien dit als een proefproces. Draagt dit reclameverbod bij aan het doel? Ja, zeggen wetenschappers. TUI en andere bedrijven zijn alleen bang voor de gevolgen voor hun verkoop. We gaan als Den Haag niet wachten op een landelijk of Europees reclameverbod. Bovendien is een reclameverbod van één onderdeel van een pakket maatregelen.’

De advocaat van Stichting Climate Tipping Points vulde aan. Volgens hem vechten ANVR en TUI het reclameverbod aan omdat het negatieve gevolgen zou hebben voor het bedrijfsresultaat van zichzelf en de leden. ‘Zij plaatsen daarmee dat financiële belang tegenover het belang van gezondheid en welzijn van huidige en toekomstige generaties. Om vervolgens de conclusie te trekken dat het financiële belang voorrang heeft.’

Deze laatste opmerking schoot bij Maarten van Os, advocaat van Prijsvrij/D-reizen, in het verkeerde keelgat. ‘In onze sector gaan deze belangen altijd hand in hand.’

De rechtbank doet over twee weken uitspraak in het kort geding.

Foto: ANVR-directeur Frank Radstake stond voor en na het kort geding de media te woord.

Later meer.