De gemeente Den Haag hoeft zijn lokale verbod op buitenreclame voor fossiele producten niet in te trekken. Dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald in het kort geding dat ANVR, TUI en Prijsvrij/D-reizen tegen de gemeente hadden aangespannen.
De rechter oordeelt dat Den Haag het recht heeft om reclame voor fossiele producten en diensten in de openbare ruimte te verbieden ter bescherming van klimaat en gezondheid, en wijst de bezwaren van ANVR en TUI volledig af. Dat blijkt uit het vonnis dat de rechtbank vrijdag heeft gewezen.
De uitspraak is een forse tegenvaller voor de reissector. In het kort geding, dat twee weken geleden deinde, stelden ANVR en TUI dat de gemeente Den Haag niet gerechtigd is een dergelijk lokaal verbod in te stellen. Volgens ANVR en TUI is een lokaal verbod in strijd met hun (grond)rechten en Europese wetgeving.
Voorzieningenrechter Hoekstra-van Vliet denkt daar anders over, De voorzieningenrechter wijst alle vorderingen van ANVR en TUI af. Den Haag mag zelf regels stellen als die het publieke belang dienen, zoals gezondheid, milieu en klimaat, zegt de rechter. Het weren van fossiele reclame uit het straatbeeld valt binnen de bevoegdheid van de gemeente.
Vrijheid van meningsuiting
Over het argument van eisers dat het lokale verbod in strijd zou zijn met de vrijheid van meningsuiting, zegt de rechter dat reclame voor commerciële doeleinden zoals vliegreizen en cruises onder ‘handelsreclame’ valt. Het valt dus niet onder de strikte bescherming van artikel 7 van de Grondwet.
De rechter noemt de beperking die de gemeente heeft opgelegd ‘proportioneel en legitiem’ omdat andere reclamekanalen (zoals tv, internet) open blijven.
De Europese richtlijn over oneerlijke handelspraktijken is volgens de rechtbank niet van toepassing, omdat het reclameverbod niet gaat over consumentenbescherming, maar over gezondheid en milieu. Ook van illegale handelsbelemmeringen (zoals verboden onderscheid tussen Nederlandse en buitenlandse aanbieders) is geen sprake.
Volgens de rechtbank is het verbod voldoende duidelijk geformuleerd. De rechter noemt het verbod evenredig: reisorganisaties mogen nog steeds reclame maken voor andere reizen.
Er is geen willekeur of ongelijke behandeling: de gemeente hoeft niet alle milieuvervuilende sectoren tegelijk te verbieden. De totstandkoming was zorgvuldig en onderbouwd, met advies en afweging van belangen, aldus de rechter in haar uitspraak.
Het ontstaan
In Den Haag geldt sinds 1 januari dit jaar een verbod op fossiele reclame in de openbare ruimte, waaronder (hybride) auto’s die fossiele brandstof gebruiken, reclame voor grijze stroom- en gascontracten, maar ook voor vliegvakanties.
Het idee voor het verbod kwam uit de koker van de Haagse wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren). Om dit verbod mogelijk te maken, werd de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van Den Haag aangepast. De APV is het zwaarste middel dat een gemeente kan inzetten. Hoewel het verbod per 1 januari van kracht werd, zou pas per 1 mei worden gehandhaafd.
ANVR en TUI stapten naar de rechter. Op de zitting van 18 april voegde Prijsvrij/D-reizen zich in het kort geding aan de kant van de eisers, waardoor een bredere vertegenwoordiging van de reissector ontstond in de strijd tegen het omstreden reclameverbod.
Reactie ANVR
ANVR-directeur Frank Radstake zegt in een eerste reactie tegen TravMagazine ‘teleurgesteld’ te zijn in de uitspraak. ANVR en TUI zijn op alle punten door de rechtbank in het ongelijk gesteld.
‘We gaan het vonnis nader bestuderen en gaan onderzoeken of we een bodemprocedure instellen. De uitspraak biedt voldoende aanknopingspunten om het kritisch te toetsen.’
Later meer.
De Reclamecode Reisaanbiedingen rept met geen woord over het mogen aanprijzen van producten die te nmaken hebben met de gezondheud van mensen of met enig niveau van uitstoot.
Deze rechter doet uitsoraken zonder enige rechtsgrond.
“Den Haag mag zelf regels stellen als die het publieke belang dienen, zoals gezondheid, milieu en klimaat, zegt de rechter. Het weren van fossiele reclame uit het straatbeeld valt binnen de bevoegdheid van de gemeente” De vraag is of dit verbod het publieke Haagse belang dient inzake gezondheid. Aangezien de dichtstbijzijnde luchthaven op 19,7 km van Den Haag af ligt lijkt me dit een lachwekkend idee,
“De rechter noemt de beperking die de gemeente heeft opgelegd ‘proportioneel en legitiem’ omdat andere reclamekanalen (zoals tv, internet) open blijven. De rechter noemt het verbod evenredig: reisorganisaties mogen nog steeds reclame maken voor andere reizen”.
Dus…..als het reclames zijn voor autovakanties (die fossiele brandstoffen gebruiken) mag het wél? Volgens de rechter dus wél. Alle vlieg- en cruisereizen alleen buiten de Haagse stadsgrenzen of online.
Tijdreizen kon toch niet? Want dit klinkt mij heel middeleeuws in de oren.
Het lijkt me duidelijk dat er nu een bodemprocedure moet komen. Als het hierbij wordt gelaten is het hek van de dam. What’s next? Volgt uiteindelijk de totale verbanning zoals bij tabak? Geen radio- en tv-reclame meer? Weg uit print?
Er zal nu zeker een groepje fanatici zijn die dit gaat oppakken.
Meer dan logische uitspraak van de rechtbank. En door deze omhandige en weinig doordachte rechtsgang van ANVR en touroperators zullen nu meer gemeenten gaan volgen met een verbod.
Maar laten we wel wezen, als je anno 2025 nog afhankelijk bent van buitenreclame heb je ergens de boot gemist.
En laten we als reisbranche nu eens stoppen met dit soort acbterhoedegevechten en écht inzetten op verduurzaming. Dit soort rechtzaken doen onze sector geen goed.